Η Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου ιδρύθηκε το 1938 βάσει του Νόμου 1390, είναι Αναγκαστικός Συνεταιρισμός και αποτελεί το φορέα αποκλειστικής διαχείρισης της φυσικής Μαστίχας Χίου τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Αποτελεί τη συλλογική έκφραση 20 πρωτοβάθμιων συνεταιρισμών των 24 Μαστιχοχωρίων που βρίσκονται στη νότια Χίο. Η μαστίχα Χίου αποτελεί ένα μοναδικό γεωργικό προϊόν το οποίο παράγεται μόνο στο νότιο τμήμα της Χίου. Οι οικισμοί της περιοχής αυτής ονομάζονται Μαστιχοχώρια. Το σύνολο της παραγωγής της μαστίχας συγκεντρώνεται στην Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου που το επεξεργάζεται, το συσκευάζει και το εμπορεύεται διεθνώς.

Σήμερα, η Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου αριθμεί περίπου 4.850 μέλη και είναι ένας από τους μεγαλύτερους σε μέγεθος οργανισμούς της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Οι κύριες επιχειρηματικές και συνεταιριστικές δραστηριότητες της Ε.Μ.Χ αφορούν :

• στην οργάνωση και διαχείριση της αγροτικής παραγωγής.
• στην υποστήριξη των παραγωγών-συνεταιριστών μαστίχας.
• στη διαχείριση ζητημάτων που αφορούν στη νομική προστασία της μαστίχας και των σχετικών εμπορικών σημάτων.
• στο συντονισμό και την υποστήριξη της επιστημονικής έρευνας που αφορά στο μαστιχόδενδρο, στις ιδιότητες, στις δράσεις και στις χρήσεις της μαστίχας.
• στον καθαρισμό, συσκευασία και εμπορία της φυσικής μαστίχας και στο σχεδιασμό, παρασκευή και εμπορία των προϊόντων ΕΛΜΑ.
• στην έρευνα και ανάπτυξη νέων προϊόντων.
• στην παραγωγή και εμπορία προϊόντων μαστίχας (μαστιχέλαιο, άρωμα μαστιχελαίου, σκόνη μαστίχας, μαστιχόνερο).

Η Μαστίχα Χίου έχει χαρακτηρισθεί ως Προϊόν Π.Ο.Π. βάσει του υπ’ αριθμ. 123/1997 Κανονισμού (L0224/24-1-97) της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1997. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα σημαντικότερα προϊόντα (μαστίχα, μαστιχέλαιο, τσίκλα ELMA) της Ε.Μ.Χ είναι προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π) ενώ το 2001, ακολουθώντας τις επιταγές του σύγχρονου οικονομικού περιβάλλοντος, πιστοποιήθηκε κατά ISO 9001:2000 και HACCP. Επιπλέον, από τον Νοέμβριο του 2014 η παραδοσιακή μαστιχοκαλλιέργεια της Χίου εντάχθηκε στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας από τη Διακυβερνητική Επιτροπή της Σύμβασης UNESCO για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι. Αναγνωρίστηκε δηλαδή ότι η τεχνογνωσία της Μαστίχας συνιστά μία μοναδική παγκοσμίως παραδοσιακή καλλιέργεια που μεταβιβάζεται προφορικά και εμπειρικά από γενιά σε γενιά διαμορφώνοντας εδώ και αιώνες το πολιτισμικό- αρχιτεκτονικό κοινωνικό και φυσικό- τοπίο των 24 Μαστιχοχωρίων. Η μαστιχοκαλλιέργεια είναι κάτι παραπάνω από μία παραδοσιακή τεχνογνωσία καθώς γύρω από αυτήν υφαίνονται ποικίλα δίκτυα αλληλοβοηθείας και συμμαχιών μεταξύ των κατοίκων – καλλιεργητών των Μαστιχοχωρίων. Έως σήμερα, επιβιώνουν σχετικές με τη μαστιχοκαλλιέργεια γλωσσικές εκφράσεις, παραδόσεις και θρύλοι. Οι Μαστιχοκαλλιεργητές αναγνωρίζουν σε αυτήν ένα συνεκτικό στοιχείο ταυτότητας.

Η εγγραφή της Μαστιχοκαλλιέργειας στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας αποτελεί αναγνώριση της αξίας αυτού του στοιχείου της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και, παράλληλα, το εντάσσει σε ένα παγκόσμιο σύστημα για την ανάδειξη και τη διαφύλαξη των ζωντανών παραδόσεων. (σχετικός ιστότοπος του ΥΠΠΟΑ: ayla.culture.gr).